ขอบ ตา แพะ คือ อะไร? ความหมายและการใช้งานของคำว่า ขอบ ตา แพะ
ขอบ ตา แพะ เป็นคำสำหรับลักษณะการตั้งขบวนและการแสดงในประเพณีท้องถิ่นในชุมชนในภาคเหนือไทย ภาษาอักษรบางๆ จะเขียนว่า ขอบตะแพะ ซึ่งมีความหมายคล้ายคลึงกัน เขียนเป็นอักษรไทยเอกสารสากลมักใช้สะกดว่า ขอบ ตา แพะ ในที่นี้เราจะมาเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับขอบ ตา แพะ ดังนี้
1. ต้นกำเนิดของขอบ ตา แพะ
ขอบ ตา แพะ เป็นประเพณีที่มีอายุมากกว่า 100 ปี เริ่มมาจากชุมชนในภาคเหนือไทย ซึ่งเป็นการแสดงบนท้องน้ำแบบอีกหนึ่งรูปแบบ โดยมีคนในกลุ่มคนแรกๆ ของประเทศไทย ที่สร้างขบวนและการแสดงขอบ ตา แพะ เพื่อทำบุญและภูมิทั้งน้ำและทั่วไปให้กับหลังหลุมดินแดงเชียงราย
2. ความหมายของขอบ ตา แพะ
ขอบ ตา แพะ มีความหมายว่า ‘แพะฟักเกาะแร็ว ๆ นี้จะแก่’ ทั้งนี้เนื่องจากในกิจกรรมพิธีประเพณีนี้จะนำเด็กแพะเข้าไปในความเครื่องหมาย โดยมีการต่อสู้กันของเด็กแพะในเกาะโดยจะมีการแลกเปลี่ยนราชาฝั่งตรงข้ามกัน เพื่อแสดงถึงการหายใจชีวิตและเกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมต่างๆ ที่ติดต่อกันได้ทั้งนั้น
3. การใช้งานของขอบ ตา แพะ
ขอบ ตา แพะ เป็นส่วนหนึ่งของการถือบัตรท่องเที่ยวของจังหวัดเชียงราย ดังนั้นในปัจจุบันหากคุณได้ไปท่องเที่ยวที่ชุมชนนอกเมืองและได้เห็นขบวนการและการแสดงขอบ ตา แพะ ท่านจะได้รับประสบการณ์ที่น่าจดจำและสนุกสนาน
4. สิ่งที่เหลือเชื่อเกี่ยวกับขอบ ตา แพะ
นอกจากความหมายและการใช้งานของ ขอบ ตา แพะ แล้วในระหว่างการแสดงนั้นจะมีการกล่าวสิ่งที่เหลือเชื่อต่างๆ ที่ต่อยอดมาจากเวทมนตร์ เช่น ทหารฝั่งตรงข้ามและหัวหน้าค่าย นักเต้นในแต่ละด่านเป็นต้น ที่สำคัญคือ การแสดงขอบ ตา แพะ เป็นการจับต้องได้ถึงสิ่งที่เป็นเด่นและเป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมและความท้าทายในการทำการแสดงแบบเพียบพร้อมด้วยความสนุกสนาน
ข้อสงสัยที่พบบ่อย
Q: ขอบ ตา แพะ และขบวนการย่านตะวันตกเฉียงเหนือในภาคเหนือมีความเหมือนกันหรือไม่?
A: ขอบ ตา แพะ เป็นกิจกรรมชนิดหนึ่งที่มีการแสดงบนท้องน้ำเท่านั้น อย่างไรก็ตาม ขบวนการย่านตะวันตกเฉียงเหนือในภาคเหนือก็เป็นส่วนหนึ่งของภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน
Q: ขอบ ตา แพะ เป็นประเพณีที่ทำเพื่อการเจริญเติบโตของลูกน้อยหรือไม่?
A: ขอบ ตา แพะ เป็นกิจกรรมประเพณีที่เป็นการแสดงบนท้องน้ำของชุมชนเพื่อภูมิปัญญาท้องถิ่นและการทำบุญแก่ภูเขาที่ขึ้นรางวัลเท่านั้น ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของลูกน้อยโดยตรง
Q: การแสดงขอบ ตา แพะ ควรจะถือว่าเป็นศิลปะหรือไม่?
A: ขอบ ตา แพะ เป็นกิจกรรมที่มีองค์ประกอบของการแสดงต่อประชาชน ซึ่งในกรณีนี้เป็นการแสดงบนท้องน้ำ โดยคนที่เข้าร่วมกิจกรรมสามารถร่วมสนุกสนานโดยไม่จำเป็นต้องมีความรู้หรือเข้าใจในเรื่องศิลปะ ดังนั้นการให้กำเนิดของขบวนการและการแสดงขอบ ตา แพะ ควรจะเรียกว่าเป็นการฝึกพฤติกรรมผู้ที่มีค่าและยึดมั่นแต่ละวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้อง
